Hoe zorg je dat een innovatie werkelijk een plek krijgt in het jeugdhulpsysteem? Regio-ambassadeur van het Ondersteuningsteam Zorg voor de Jeugd Corina van Ipenburg: ‘Zorg met je onderzoek voor impact op inkoop en bekostiging van jeugdhulp.’
‘Een lerend systeem inrichten. Alleen al die twee woorden bijten elkaar. Een systeem is statisch; leren is dynamisch en vraagt openheid voor verandering. De werkplaats is goed bezig met veranderen vanaf de werkvloer, maar de afstand tot het gemeentebeleid is groot.
Hoe maak je de, soms bijna op microniveau behaalde, leermomenten relevant voor gemeenten? Als ambassadeur van het Ondersteuningsteam stel ik daarom structureel vragen bij SAMEN als: Wat betekent dit onderzoeksvoorstel of deze innovatie voor het systeem? Hoe kun je over alle sectoren heen werken aan verbetering vanuit álle perspectieven? Die vragen worden te weinig of in een te laat stadium gesteld en dat gaat me aan het hart. Want bereik je het beleid niet, dan verandert het systeem niet mee en zijn we over honderd jaar nog steeds pilots aan het draaien.
Een paar enthousiastelingen zul je altijd houden, maar de impact op bedrijfsprocessen, gemeentelijk beleid, het inkoopproces van gemeenten en de bekostiging van jeugdhulp blijft dan gering. Je moet dus zoeken naar hoe je leerrendementen borgt in de systeemwereld.’
Sleutelfiguur
‘Lastig is dat degenen met een passie voor deze verandertrajecten vaak niet degenen zijn met een passie voor de vertaalslag naar beleid en gemeenten. Dus moet je een sleutelfiguur uit de gemeente betrekken, bijvoorbeeld van de afdeling inkoop of administratie die daarbij helpt.
Zorg dat je leermomenten relevant maakt voor gemeenten
Wil je dat gemeenten bereid zijn om innovatieve resultaten door te voeren en een kans te geven in het jeugdstelsel, dan moet je ze blijven betrekken. Onderhoud de relatie, voed elkaars nieuwsgierigheid en erken elkaars verschillende perspectieven.
Want, even gechargeerd: nu is de beleidsmedewerker klaar als B&W een besluit heeft genomen; de onderzoeker heeft goed werk geleverd als zijn artikel is gepubliceerd en de professional als hij de methodiek kan toepassen. Maar eigenlijk begínt het werk dan pas.’
Vrije teugel
Nog liever vragen onderzoekers al in een voorstadium wat beleidswerkers van de gemeente vinden van bepaalde onderwerpen. Dan kan de gemeente open op tafel leggen waarin hun terughoudendheid zit en creëer je vanaf de start transparantie. Gemeenten moeten dan wel naar de inhoud en de toekomst willen kijken en niet direct naar de uitvoering – vaak hun primaire reactie.
Resultaat beoordelen gaat om tellen én vertellen
‘Niet dat gemeenten professionals en onderzoekers de vrije teugel moeten geven en blind vertrouwen op wat eruit komt. Je kunt prima sturen op het resultaat, zonder altijd af te rekenen op de cijfers. Met hulp van dialoog en monitoren. Want het gaat om tellen én vertellen. Heb je als aanbieder bijvoorbeeld de resultaten niet behaald, dan kan de gemeente na uitleg, toch belonen. Wellicht zijn er redenen waarom het anders liep of faciliteerde de gemeente niet voldoende.
Strijd
Het gaat allemaal om de relatie en samenwerking. Dat doen netwerkorganisaties als SAMEN, maar ook gemeenten kunnen integraal werken bevorderen. Wil je dat aanbieders doen wat het meest effectief is? Dan probeer je trajecten te financieren die samenwerking rond een cliënt bevordert en aanbieders de vrijheid geeft om nieuwe dingen uit te proberen.
Natuurlijk houd je strijd over verschillende (organisatie)belangen, maar iedereen wordt enthousiast als je het gezamenlijke doel van betere zorg voor jeugd voor ogen houdt.
Eind 2021 stopt het Ondersteuningsteam Zorg voor de Jeugd en gaat het veld er zelf mee verder. Idealiter houdt iedereen in het leernetwerk tegen die tijd in z’n achterhoofd hoe je bevindingen een structurele plek kunt geven in het systeem. Mogelijk legt SAMEN met een leerroute voor ambtenaren meer programmatisch vast hoe je samen optrekt om innovaties in het systeem te borgen.
Nooit zullen we 1 systeem kunnen ontwerpen dat voor altijd past als een jas. De samenleving, de jeugd verandert permanent. Dus wens ik SAMEN het samen leren een lang leven toe. Behoud het lef om te vragen: wat vraagt deze werkelijkheid nu van mij?’