Ruth Spijkerboer onderzocht hoe de leernetwerken binnen Samen Werken Samen Leren zich vormen en wat deelnemers leren. Volgens de trekker van het leernetwerk Kwetsbare Gezinnen zijn leernetwerken en participatief onderzoek ‘democratische vormen van kijken naar reflectie en moeilijke vraagstukken’.
Én actieonderzoek is…
Actieonderzoek kent geen vast stramien
Inzicht
‘… een goede manier om kennis te vergaren met verschillende belanghebbenden en om ervaringen te delen. Mijn onderzoek naar het leernetwerk Samen-Werken, Samen-Leren laat zien dat je als docent wel kunt vinden dat een student tijdens stage échte verantwoordelijkheid moet dragen, maar dat het dan belangrijk is je af te vragen hoe cliënten hulp van een stagiaire zien en ervaren. Daarover hebben de 5 partijen (onderzoekers, docenten, studenten, cliënten, professionals) in twee leernetwerken nagedacht. Bij een leernetwerk leidde dat tot het inzicht om de begeleiding van stagiairs aan te passen.’
Geen vast stramien
‘… geen onderzoek dat je uitvoert volgens een vast stramien. Er is geen blauwdruk van hoe het moet. Wij hebben proberen te kijken naar hoe leernetwerken zich hebben ontwikkeld. Sommige ontwikkelingen komen overeen met die in andere leernetwerken, bijvoorbeeld dat de startfase veel tijd vergt, wanneer men aan elkaar en samen leren moet wennen .’
Vele hoedanigheden
… bijvoorbeeld uitgemond in het verkennen van de verantwoordelijkheid van stagiairs, een lezing over vaderbetrokkenheid, in discussies over zorg of ouderbetrokkenheid tussen alle betrokken partijen, in het organiseren van morele beraden. Onder de thema’s multiproblematiek, kindermishandeling en werkplezier hebben de zes betrokken instellingen met hun leernetwerken lezingen, discussies, workshops enz. georganiseerd.’
Actieonderzoek helpt je écht luisteren
Gelijkwaardigheid
…zinvol. Je leert hoezeer behoeften verschillen en tegelijk streeft iedereen naar gelijkwaardigheid. In mijn onderzoek concludeer ik dat bijvoorbeeld sommige professionals voor hun stagiairs puur willen afstemmen met de stageplek, anderen willen gezamenlijk zoeken naar een visie op wat bijvoorbeeld goede stagebegeleiding is. Zo had een bepaalde organisatie gelijkwaardigheid hoog in het vaandel en kregen stagiairs vanaf het begin een belangrijke positie in het leernetwerk.’
Tijdrovend
‘… vreselijk tijdrovend en lastig! Voortdurend vraag je je af, ook als actieonderzoeker: “Ben ik op de juiste weg, stel ik de goede vragen, welke vragen zie ik niet die ik eigenlijk zou moeten stellen, welke veronderstellingen kloppen niet?” Ook kost het veel tijd om met elkaar te onderzoeken wat je wilt weten, of je elkaar begrijpt, vertrouwt, uren vrij kunt maken voor rijke gesprekken, terwijl professionals het al zo druk hebben en sommige stagiaires liever duidelijk hebben wat ze precies moeten uitvoeren in plaats zelf uitvogelen wat belangrijk voor hen of de stageplek is.’
Streven naar gelijkwaardigheid
Verrassend
‘… enorm leerzaam. Ik heb bijvoorbeeld geleerd dat het betrekken van het cliëntperspectief niet zo eenvoudig is. Je denkt dat je echt goed luistert naar ouders en jongeren, maar in werkelijkheid interpreteer je hun visie misschien toch niet op de juiste manier. Ik hoor overigens van iedereen, op alle terreinen, terug dat zaken vaak toch anders in elkaar zitten dan je denkt als je er langer bij stilstaat. Met actieonderzoek leer je niet ‘hoe het zit’ of ‘hoe het moet’, maar het is een manier om te leren horen hoe mensen hun werk, hun stageplek of hulp ervaren in deze tijd. Samen kun je kijken wat wenselijk is om te veranderen en hoe je dat met elkaar doet.’